|
|
ھێڵی ١: |
ھێڵی ١: |
| '''[[ناتیق، شاعیرێكی فهرامۆشكراو]]''' | | '''[[محەمەد کورد عەلی]]''' |
|
| |
|
| نووسینی: '''[[ڕێبوار حەمەتۆفیق]]'''
| | ئامادەکردنی: '''[[مانو بەرزنجی]]''' |
| [[پەڕگە:378315189 .jpg|وێنۆک]] | | [[پەڕگە:2024 070418.jpg|وێنۆک]] |
|
| |
|
| له كتێبهكانی مێژووی ئهدهبی كوردیدا (ناتیق) شاعیرێكی فهرامۆشكراوه! هیچكام له (عهلائهدین سهجادی 1907 - 1984، مارف خهزنهدار 1930 - 2010 و سدیق بۆرهكهیی 1943 -2023 ) ئاوڕیان لهم شاعیره گهورهیه نهداوهتهوه! له چوارچێوهی ئهو نامیلكه و ورده كتێبانهشدا كه تایبهتن به مێژووی ئهدهبی كوردی، جگه له (كهمالی/ عهلی كهمال باپیر 1886 - 1974) (كه ئهویش تهنها له سێ دێڕدا ئاماژهی بۆ كردووه)، زانیارییهكی ئهوتۆمان لهسهر ژیانی ناتیق لهبهردهستدا نییه! تهنانهت له چاپهكانی دیوانهكهشیدا ههریهك له (ساڵح ههژار 1927 - 1983، حهكیمی مهلا ساڵح 1954 - )، زۆر پرسیار و وێستگهی گرنگ ههیه باس نهكراوه و ئهوهشی كه خراوهته ڕوو، سهرچاوهی لێوهرگرتنهكهی نادیاره و نازانرێت له كێ و له كوێوه ئهو زانیارییانه وهرگیراوه!
| |
|
| |
|
| ئهگهرچی سهردهمی ژیانی شاعیر زۆر دوور نییه و كهوتووهته نێوان كۆتاییهكانی سهدهی نۆزده و ساڵی 1967هوه، بهڵام ئهوهی جێی سهرنجه، هاوڕێیان، هاوشاریی و هاوسهردهمانی، ههروهكو شاعیر خۆیشی بیریان لهوه نهكردووهتهوه، یان بۆیان ههڵنهكهوتووه، شتێكیان لهبارهی ژیان و بهرههمهكانی ناتیقهوه بۆ تۆمار نهكردووین. كهسانی وهك (پیرهمێرد 1867 - 1950، گیو موكریانی 1904 - 1977، گۆران 1905-1962 و كاردۆخی 1916-1982...) كه لهبواره جیاوازهكانی (هۆنراوه، دهستخهت، ساغكردنهوه و ڕۆژنامهگهری)دا كاریان كردووه، هیچ ئاوڕیان لێ نهداوهتهوه، لهكاتێكدا كاری زۆریان بۆ شاعیرانی تری هاوسهردهمیان كردووه! لێرهوهیه كه ههڵبژاردنی ئهم بابهته به پێویست زانراوه.
| | ناوی محەمەد کوڕی عەبدولڕەزاق کوڕی محەمەدە، بە کورد عەلی ناسراوە. بیرمەند، ئەدیب، زمانزان و مێژوونووس. |
|
| |
|
| یهكهم كهسێك كه لهسهر ژیان و هۆنراوهی ناتیقی نووسیبێت (عهلی كهمال باپیر ئاغا)یه ئهو ساڵی 1939 له كتێبهكهیدا (گوڵدهستهی شوعهرای عهسرم)دا دهنووسێت (له ساڵی 1308ی هیجریدا لهدایك بووه - كه دهكاته نزیك ساڵی 1891 زاینی - ههتا بڵێی زیرهك و شاعیره، ههتا بشڵێی كهم بهخته و لهژێر تهوقی زهماندایه) لهدوای ئهمیش (ساڵح ههژار) كه دیوانی ناتیقی بۆ یهكهمجار ئاماده كردووه له (ههندێ له دیوانی ناتیق) له ساڵی 1970دا به سوود وهرگرتن لهوهی كه عهلی كهمال ناساندویهتی دهڵێت (ناتیق، ناوی خۆی مهلا كهریمه و كوڕی مهعروف ئاغای عوسمان ئاغایه و خهڵكی سلێمانییه) بهڵام بۆ ساڵی لهدایكبوونی ئاماژه به ساڵی 1868 دهكات.
| | لە ساڵی 1876 لە باوکێکی کورد و دایکێکی چەرکەسی لە دیمەشق لە دایکبووە. |
|
| |
|
| | '''سەرەتای ژیان''' |
|
| |
|
| | باپیری محەمەد کورد عەلی خەڵکی شاری '''[[سلێمانی]]''' بووە هەر لەو شارەش لە دایکبووە. لە سەرەتای سەدەی نۆزدەهەمدا هاتووەتە دیمەشق. |
|
| |
|
| | محەممەد کورد عەلی زۆر حەزی لە نووسین و ڕۆژنامەگەری بووە و هەر لە منداڵییەوە حەزی لە خوێندنەوەی کتێب و کۆکردنەوەی کتێبەکان لە سەرەتاوە پەرەی پێداوە. هەرچەندە خۆی نەخوێندەوار بوو، بەڵام باوکی هانی دەدا بۆ بەدەستهێنانی کتێب، و هاوکاری پێویستی پێدەکرد بۆ ئەوەی خاوەنی کتێب بێت. کورد عەلی لەگەڵ پەرەسەندنی لێهاتوویی زیاتر لە زانست و زماندا، دەستی کرد بە خوێندنەوەی ڕۆژنامە و گۆڤار بە زمانەکانی فەرەنسی و تورکی و عەرەبی. لە تەمەنی شانزە ساڵیدا خەریکی نووسینی بابەتی هەواڵ بووە و لەلایەن ڕۆژنامەکانەوە مووچەی پێدەدرا. پیشەکەی لەم خاڵەدا نەوەستا، شیعری عەرەبی و ڕیتۆریکی قافیەیی خۆشدەویست؛ و لەگەڵ زانایانی باڵای ناوخۆیی ناسراو لەو کاتەدا پەیوەندییەکی نزیکیان هەبوو، سوودی لە زانیاری و ئەدەبیاتەکانیان وەرگرت، وەک: سالم بوخاری، شێخ محەمەد ئەلموبارەک، و شێخ تاهر ئەلغەزعەری. |
|
| |
|
|
| |
|
| | لە ساڵی 1897دا سەرپەرشتیکردنی هەفتەنامەی حکومی (شام)ی پێ سپێردراوەو بۆ ماوەی سێ ساڵ ئەم کارەیەدا ماوەتەوەو. پاشان کورد عەلی لەگەڵ گۆڤاری (ئەلموقتەف) لە میسر بۆ ماوەی پێنج ساڵ کاری کردووە هەر لەو رێگەیەوە ناوبانگی لە میسڕدا بڵاوبۆتەوە. |
|
| |
|
|
| |
|
| [[ناتیق، شاعیرێكی فهرامۆشكراو|درێژەی بابەت]] | | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | [[محەمەد کورد عەلی|درێژەی بابەت]] |