له یادی ره‌ئوف یه‌حیای هونه‌رمه‌ند و شانۆکاردا
له یادی رەئوف یەحیای هونه‌رمه‌ند و شانۆکاردا
“ ژیانی هونەریم هەرخۆشی نەبوو گەلێک ناخۆشی و هیلاکی و دەردەسەری هاتونەتە رێگام، سەرزەنشت و لۆمەو تانوتی هەندێک با لەولاوە بوەستێ ، چونکە لەهەمانکاتدا ڕێزی خەڵکی و خۆشەویستی بینەرانم پێبڕاوە و گەلێک پێی بەختەوەر بووم، هونەر جوانی وهەوڵ وکۆشش وخزمەت و رێنیشاندەرە، هونەرمەندی ڕاستەقینەش ڕابەری گەلەکەی خۆیەتی. “
سته‌مێکەو ئەکرێ ، ئەگەر باس بێتە سەر باسی شانۆی چلەکان و پەنجاکان و حه‌فتاکانی سه‌ده‌ی ڕابردوو باسی هونه‌رمه‌ندی شانۆکار ره‌وف یه‌حیا نه‌کرێت. ئه‌و که له سه‌ره‌تادا و لەساڵی 1948 دا بە شانۆی تێکۆشانی ڕەنجدەران، کە لە (کەرەلۆتی مەنۆچەر) ی (مامۆستا ئیبراهیم ئەحمەد) ەوە وەرگیرابوو، ناوبانگێکی گه‌وره‌ی په‌یداکرد و بۆماوەیەکی دوورودرێژ نازناوی مەنۆچەر بە ناوەکەیەوە لکا، دواتریش شانۆی مه‌م و زین ی ئەحمەدی خانی ( 1958 – 1959 ) بوە ناسنامەی ناو و ناوبانگی.
له‌گه‌ڵ ده‌رکه‌وتنی ته‌له‌ڤیزیۆندا بوه یه‌کێک له ئەستێرە پرشنگدارە درەوشاوەکانی شانۆ و درامای کوردی.
زۆربه‌ی زۆری چیرۆکە شانۆیی و ته‌مسیلییه ته‌له‌ڤیزیۆنه‌کانی باس لە کێشه‌ی کۆمه‌ڵایه‌تی ونیشتمان پەروەریی و دیارده دزێوه‌کانی ناو کۆمەڵگای کورده‌واری دەکات، که ره‌نگدانه‌وه‌یەکی ئاشکرای بیری ڕۆشنی ئەو سەردەمەی شاری سلێمانی تێدا بەرجەستە کرابوو. هونەرمەند ڕەوف یەحیا ڕۆڵی پیاوێکی چەوساوە، سته‌ملێکراو و به‌رگریکار دەبینێت، بەو ڕۆڵەی کە دەیبینێت ڕووی ڕەشی چەوساندنەوەی چینایەتی دەخاتە بەرچاو و له هه‌وڵی ڕیسواکردنی سته‌مکاران و پشتیوانیی زۆرینەی به‌شخوراواندا دەبێت.
بەپێی وتەی كۆمەڵێك لە پسپۆر و دكتۆر و شاعیر و هونەرمەند و مۆسیقاژەن لەوانە دكتۆر فەریاد فازیل عومەر، رەوانشاد مستەفا ساڵح کەریم ، مۆسیقاژەن ئەنوەر قەرەداخی، هونەرمەند یاسین قادر بەرزنجی ، شاعیر خاتوو لەیلا و چەندانی تر لە هونەرمەندان و نوسەران و شاعیرانی بەتوانای گەلی كورد ، هونەرمەند رەئوف یەحیا بە یەكێك لە خەباتكارانی قۆناغی دووەمی بزووتنەوەی شانۆی كوردی لە داڕشتن و هەیكەل دروستكردنی شانۆی نوێی كوردیدا دادەنێن.
ژیانت بردە سەر
تەنیا بۆ هونەر
هەموو تەمەنت
بۆ ئەو بردە سەر
ناوی تەواوی ره‌وف یه‌حیا ئەحمەد زه‌نگەنه یە له بەرواری 1926.07.01 دا له گه‌ڕه‌کی کانێسکانی شاری سلێمانی هاتۆته دنیاوه، هه‌ر به گه‌نجی خولیای شانۆی هه‌بوه و لە پۆلی پێنجەمی سەرەتایی و لەشاری هەڵەبجە بەرهەمێکی قوتابیانی شاری سلێمانی دیوە کە مامۆستا فوئاد ڕەشید بکر پێشکەشی کردوە و زۆر پێی سەرسام بووە.
بۆ یه‌که‌م جار له ساڵی 1941دا وه‌کو ئه‌کته‌ر له چیرۆکی شانۆیی (بازرگانی ڤینیسیا)ی شکسپیردا رۆڵی کاراکته‌ری سه‌ره‌کی شانۆنامه‌که (شایلۆک) ی بینیوه. پاشان له چه‌ندین چیرۆکی شانۆیی تری وه‌کو ( لە ڕێی نیشتمانداو تاوان و تۆلە و ئەمرەکەی بەگم و...هتد) دەوری بینیوە. وەک لەسەرەوە وتمان پێی وابووە کە هونەر لە هەموو سەردەمێكدا رێنیشاندەری گەلە و بڕوای بە داهێنان و گۆڕانكاری هەمیشەیی لە هەموو بوارەكانی ژیاندا هەبووە، بەتایبەتی لە بواری هونەردا بۆئەم مەبەستەش لە ڕۆژی 1957.06.19 دا لەگەڵ کۆمەڵیک هاوڕێی هونەری مۆڵەتی فەرمی بۆ دامەزراندنی کۆمەڵی هونەرە جوانەکانیان لەشاری سلێمانیدا وەرگرت.
یەکەم بەرهەمی شانۆییشیان شانۆگەریی عەلە ورگەی شوتی دز بوو لە مانگی نۆی ساڵی١٩٥٧ دا بە بۆنەی کردنەوەی ڤیستیڤاڵی هونەریی لە ئامادەیی سلێمانی کوڕان ، بە بەشداری هەریکە لە نەمران ولیم یوحنا و قادر دیلان بەئاهەنگی مۆسیقاو گۆرانی پێشکەشکرا، لە نوسین و ڕاهێنانی ڕەوف یەحیا و دەرهێنانی قادر دیلان بوو، وە هونەرمەند ڕەوف یەحیا دەوری سەرەکی تێیدا هەبوو، دواتر پیسکەی مۆلێر و بووکی ناکام بوو کە لە مانگی دەی ساڵی ١٩٥٧ دا بەهەمانشێوە پێشکەش کرا، دواتریش و لە ساڵی ١٩٥٨دا شانۆی مەم و زینی ئەحمەدی خانی بوو، کە هەریکە لە نەمران دیلان و شەماڵ سایب و هاوڕێکانی تێدابوو. شایانی باسە کۆمەڵەی هونەرە جوانەکان لە سێ کۆمیتەو یەک دەستەی بەڕێوبەر پێک هاتبوو وەک لە بەڵگەنامەکەدا دیارە.
بەداخەوە لە ساڵی 1963دا کۆمەڵەی هونەرە جوانەکان لەلایەن ڕژێمی عەرەبە نەتەوە پەرستەکانەوە مۆڵەتی لێدەسەنرێتەوەوهەڵدەوەشێتەوە.
له‌سه‌ر هه‌ڵوێسته نیشتمان پەروەرییەکانی دوو جار بۆ باشوری عیراق دوورخراوەتەوە و چەند جاریکیش بەند کراوە و سزادراوە : جار یەکەمیان له‌سه‌رده‌می پاشایه‌تیدا سێ ساڵ ( 1949 – 1951 ) زیندانی کراوە و لە زینداندا ڕەوانشاد مامۆستا ئیبراهیم ئەحمەد ی لەگەڵ بووە ، جاری دوەمیان له‌سه‌رده‌می کۆماریدا و لە 1963.06.09 دا زیندانی تاکە کەسی دژوار دەکرێت و لە 1964.12.14 دا ئازاد دەکرێت و لە زینداندا ڕەوانشاد مامۆستا مستەفا ساڵح كەریم ی لەگەڵ بووە, ساڵی 1966 بۆ جاری سێیەم زیندانی دەکرێت و دوای ئازاد کردنی ڕژێمی فاشی لە ساڵی 1967 تا 1969 بە ماڵ و منداڵەوە دوری دەخاتەوە بۆ شاری دوزخورماتوو پاشان بۆ شاری حلە لەباشوری عیراق.
هونەرمەند ڕەوف یەحیا له بەرواری 1969/12/31 دا له‌گه‌ڵ کۆمه‌ڵێک هونه‌رمه‌ند و ئه‌دیبی شاری سلێماندا کۆمه‌ڵه‌ی هونه‌ر و وێژه‌ی کوردییان دامه‌زراندوه و وه‌کو ئه‌ندامی ده‌سته‌ی دامه‌زرێنه‌ر و بەڕێوبەری هونەری و جێگری سه‌رۆکی کۆمه‌ڵه‌که رۆڵێکی به‌رچاوی گێڕاوه له‌و بوژانه‌وه ئه‌ده‌بی و هونه‌رییه‌ی له ئه‌نجامی رێکه‌وتننامه‌ی ئازاری ساڵی 1970دا هاتبووە کایه، یەکەم بەرهەمیشیان بەرلە هەڵبژاردنی ئەندامانی دەستەی بەڕێوبەر شانۆگەری کێچ بوو، کە لە نوسینی حەمە سدیقی محامی و لە دەرهێنانی نەوزاد مەجید بوو پاڵەوانی شانۆگەرییەکەش هونەرمەند ڕەوف یەحیا بوو.
شایانی باسە لە یەکەمین کۆنفراسی کۆمەڵ دا و لە ئایاری ساڵی 1980 دا ناوی کۆمەڵ وهونەرو وێژەی کوردی گۆڕدرا بۆ *کۆمەڵەی هونەرە جوانەکانی کورد*، لەڕاستیشدا بیرۆكەی دامەزراندنی ئەم كۆمەڵەیە، بۆ کۆمەڵی هونەرە جوانەکانی ساڵی 1957 دەگەڕێتەوە، کە لە سەر دەستی دەستەیەك لە ئەدیب و هونەرمەندانی ئەوسەردەمە هاتبووە ئاراوە، کەئەوانیش هونەرمەندان: رەفیق چالاك، ڕەوف یەحیا، نوری وەشتی، ولێم یۆحەننا، نەجات عەبدە، جەمال بەختیار، تاها خەلیل، بەهجەت ڕەشید، نامق محێدین، خالد سەعید و ئازاد شەوقی بوون، دواتر مامۆستای نەمر قادر دیلان هاتە ڕیزیانەوە.
وه‌کو زۆرێک له هونه‌رمه‌ندان و ئه‌دیبانی کورد، ئه‌میش لە ساڵی 1974 دا به‌شداری هه‌ڵگیرسانه‌وەی شۆڕشی کردوه و شانبه‌شانی كۆمەڵیك هاوڕێی هونەرمەند له ئیستگه‌ی شۆڕش لەناوپردان و شاری نەغەدە، کاریکردووە. پاش نسکۆی 1975 و دوای گه‌ڕانه‌وه‌یان بۆ عیراق، به خێزانه‌وه رژێمی فاشی بەعس دووری ده‌خاته‌وه بۆ شاری حله و پاشان بۆ سه‌ماوه لە باشوری عیراق.
گرنگترین کار لە کاره شانۆیی و ته‌مسیلییه‌کانی ره‌وف یه‌حیا (بازرگانی ڤینسیا، لەڕێی نیشتماندا ، مەنوچەڕ، مه‌م و زین، کێچ ، شێخی تەپلە ڕەش ، بلیت و زاوا، مرۆڤ و زەوی) ... و چەندانی تر بوون. لە ته‌مسیلییه‌کاندا هه‌میشه دەوری ئەوکارەکتەرەی بینیوە کە به‌شوێن ڕاستیدا گەڕاوە. ئه‌و کاراکته‌ره‌ش ئەو کاراکتەرە بووە که ئاماده‌بووە تا کۆتایی له میحنه‌تدا بژی و تا کۆتایی ژیانی کاراکتەرەکەش پشت لە ڕاستی نەکات. هەر بەهۆی ئەم ڕاستی و دروستی و خۆشەویستیەشەوە بووە کە دەهاتە سەر شانۆ یان شاشەی ته‌له‌ڤیزیۆن سرنجی بینەرانی بەلای خۆیدا ڕادەکێشا.
بەداخەوە له ناوڕاستی هەشتاکانی سه‌ده‌ی ڕابردوودا ڕژێمی فاشی بەعس و نه‌خۆشی ته‌نگی به هونه‌رمه‌ند ڕەوف یەحیا هه‌ڵچنی و بواری نه‌دا به چاوی خۆی به‌هاری ئازادی و راپه‌ڕین ببینێ، ئه‌و به‌هاره‌ی که هونه‌رمه‌ند هه‌موو ژیانی هونەری خۆی بۆ ته‌رخان کردبوو تا له 1989.04.27 دا و بۆ دواجار دڵه گه‌وره‌که‌ی ئەم هونەرمەندە له لێدان کەوت و ماڵئاوایی لە هونەرو هونەرمەندان و نەتەوەکەی کرد و چووە دنیای نەمرانەوە.
2021.04.20
لەژیانی هونەریی هونەرمەنددا بێجگە لەو خۆشەویستیەو ڕێزو دڵسۆزیەی بینەران پێێان بەخشیوە ، ئەم خەڵاتانەشی پێدراوە:
لە ساڵی پەنجاکاندا لەلایەن شارەوانی کۆیەوە بە 200 دینار خەڵات کراوە.
لە ساڵی 1969 دا زانکۆی سلێمانی جامێکی زیوی پێبەخشیوە.
لەساڵی 1070 دا خەڵاتی مەدالیای زێڕینی بارزانی بۆ باشترین ئەکتەری ئەو سەردەمەی پێپەخشراوە.
لە ساڵی 1972 دا خەڵاتە بەرزەکەی مامۆستا تاها بابان ی پێدراوە ، وەک باشترین ئەکتەری کورد لە دەوری سەرەکیدا.
بابەتە پەیوەستکراوەکان
- دیدارێکی تایبەت لەگەڵ هونەرمەندی گەورەی کورد رەئوف یەحیا
- بەڵگەنامەی ئەندامێتی هونەرمەند رەئوف یەحیا وەک یەک لە ده‌سته‌ی دامه‌زرێنه‌ری کۆمه‌ڵه‌ی هونه‌ر و وێژه‌ی کوردی
- بەڵگەنامەی ئەندامێتی هونەرمەند رەئوف یەحیا وەک یەک لە ده‌سته‌ی دامه‌زرێنه‌ری کۆمەڵی هونەرە جوانەکان
تێبینی: تۆمارێکی تایبەت بۆ کوردکۆلێکت لەلایەن بەرێز (هەڤاڵ رەوف یەحیا)