حاجی بابەشێخ
سەید عەبدوڕەحمان سیادەت ناسراو بە حاجی بابەشێخ یان حاج بابەشێخ (١٣٣٨-١٢٦٢ بۆکان ) سەرۆک وەزیرانی کۆماری مەهاباد، زانا و پیاوانی ئایینی بەناوبانگی کورد بوو.
لە سەردەمی یەکەمی پەهلەویدا بابەشێخ دۆستێکی دڵسۆز و متمانەپێکراوی ڕەزا شا و بنەماڵەکەی بووە و کاریگەری و متمانەیەکی زۆری لەگەڵ حکومەتی پەهلەویدا هەبووە.
لە کۆماری مەهاباد لەلایەن قازی محەمەدەوە هەڵبژێردرا و وەک سەرۆک وەزیران دەستنیشانکرا .
هەرچەندە بابەشێخ سەرۆک وەزیرانی کۆماری مەهاباد بوو، بەڵام بە کردەوە هیچ دەسەڵات و کاریگەرییەکی لەو حکومەتەدا نەبوو و سەرۆک و بنەماڵەی دادوەرەکانی مەهاباد بە هاوکاری یەکێتی سۆڤیەت ئەم حکومەتەیان بەڕێوە دەبرد.
لە جەنگی جیهانی یەکەمدا عوسمانیەکان و ڕووسەکان لە ڕێگەی ناوچە سنوورییەکانی کوردستان و ئازەربایجانەوە هێرشیان کردە سەر ئێران . حاجی باباشێخ کۆمیتەی یەکگرتووی ئیسلامی بۆ شەڕی ڕووسەکان پێکهێنا، یەکێک لە هۆکارەکانی پێکهێنانی ئەم حزبە شەڕکردن بوو لە دژی عوسمانییەکان و ڕووسەکان، کە لەسەر داگیرکردنی شار و گوند و موڵک و ماڵی یەکتر شەڕیان دەکرد. بابەشێخ بە پێکهێنانی ئەم حیزبە توانی تا ڕادەیەکی زۆر ڕێگری لە دەستێوەردان و لەشکرکێشی و تاڵانی دەستدرێژکاران بکات. سەرۆکی ئەم حیزبە بووە و بە شێوەیەکی سەرەکی لە "کۆمیتەی یەکگرتوویی ئیسلامی" لە بوکان و سەقز و شارەکانی دەوروبەری چالاک بووە.
لە سەرەتای کودەتا دەستورییەکەی ساڵی ١٩٠٦ شێخ حسام ئەلدین داوای لە بابەشێخ کرد کە ببێتە کاندیدی ئەنجومەنی نیشتمانی ئێران و وەک پیاوانی ئایینی و سیاسەتمەدارێکی کورد لە ئەنجومەنی نیشتمانیی ئێران دەربکەوێت .
عەمید سەیف ئەفشار ئەفسەری نوێنەرایەتی ڕەزا شا بوو بۆ کوردستان و هەرکاتێک سەیف ڕەوانەی سەردان کرابوو، بانگهێشتی حاجی بابەشێخی دەکرد کە وەک چاودێر و هاوسەفەری یاوەری بکات.
کۆماری مەهاباد/ کوردستان
قازی محەمەد هەوڵیدا لەگەڵ سەرۆکی خێڵ و کوردەکان کە دەسەڵاتیان هەیە لە شارەکانی تر بەتایبەتی بوکان پەیوەندی بکات و وایان لێبکات بەشداری ئەم کۆمارە بکەن. حاجی بابەشێخ کە وەک سەرۆک وەزیرانی کۆماری مەهاباد دەستنیشانکرا، هیچ پەیوەندییەکی تایبەتی لەگەڵ قازی محەمەد نەبووە و دەرئەنجام درا کە بە مەبەستی بێلایەنکردنی کردەوەکانی بنەماڵەی ئیلخانیزادە لە بۆکان گەیشتووەتە پۆستی سەرۆک وەزیران. حاجی بابا شێخ لە نێو خەڵکی بوکان و ناوچەکەدا زۆر باش هەڵسوکەوتی هەبوو و هەروەها بە دۆستێکی دڵسۆزی ڕەزاشا دادەنرا.
دەسەڵاتی پەهلەویی حاجی بابەشێخ دەگەڕێتەوە بۆ ئەو ڕێز و کاریگەرییە بنەماڵەییەی کە لە نێو خەڵکی ناوچەکەدا هەیبوو، هەروەها ئەو هەڕەشە و مەترسیانەی کە لەلایەن شێخ مەحموودی حەفیدەوە لە کوردستانی عێراقەوە بۆ سەر حکوومەتی شا، و بە تەمەنی شێخ، جەماوەرییەکەی، و جگە لەم هۆکارانە سیاسەتی حکومەتی شا ئەوە بوو کە داوای کۆتایی هێنان بە پرسی ئەم کۆمارە بە خێرایی بکات و تا ڕادەی دادوەرەکان دابەزێنێت و دواجار بابەشێخ لە سێدارە نەدرا؛ بەڵام بە مەرج ئازاد کران و بە شێوەیەکی سەرەکی لە شاری بوکان و دەوروبەری لە ژێر چاودێریدا بوون.
