٥٠١
دەستکاری
جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکانی «چەند بەڵگەیەک لەبارەی ناسنامەی کەرکووک و پەلامارەکەی نادرشای ئەفشار»
Jump to navigation
Jump to search
چەند بەڵگەیەک لەبارەی ناسنامەی کەرکووک و پەلامارەکەی نادرشای ئەفشار (بینینی سەرچاوە)
وەک پێداچوونەوەی ٢١:٠٦، ٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣
، ٢١:٠٦، ٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣بەبێ کورتەی دەستکاری
| ھێڵی ٧٧: | ھێڵی ٧٧: | ||
چەند دێڕێکی ئەڵماس خان وەکوو نموونە لە باسی ئەو کارەساتانەی بەهۆی پەلاماری نادرەوە ڕوویانداوە: | چەند دێڕێکی ئەڵماس خان وەکوو نموونە لە باسی ئەو کارەساتانەی بەهۆی پەلاماری نادرەوە ڕوویانداوە: | ||
[[پەڕگە:2023-01-26 000042.jpg|وێنۆک|چەپ|بەڵگەی یەکەم/ وێنەی لاپەڕەی پێشەکی کتێبی (تسهیل العصاب)ی شێخ محێدین.]] | |||
| ھێڵی ١١٠: | ھێڵی ١١١: | ||
دەس کردن بە دیل بە وردە ئەسیر٥ | دەس کردن بە دیل بە وردە ئەسیر٥ | ||
بەپێی سەرچاوە مێژووییەکان، تێکچڕژانی سوپای هەردوو لا، لای لەیلانی نزیک کەرکووک بووە. هەر لە نادرنامەی ئەڵماس خاندا و لە نوسخەیەکی دیکەدا ئاماژە بە (لەیلان) کراوە: | بەپێی سەرچاوە مێژووییەکان، تێکچڕژانی سوپای هەردوو لا، لای لەیلانی نزیک کەرکووک بووە. هەر لە نادرنامەی ئەڵماس خاندا و لە نوسخەیەکی دیکەدا ئاماژە بە (لەیلان) کراوە: | ||
| ھێڵی ١٣٧: | ھێڵی ١٣٩: | ||
(نادرشا) بەو تاج کۆهی نوورەوە٨ | (نادرشا) بەو تاج کۆهی نوورەوە٨ | ||
[[پەڕگە:2023-01-26 000148.jpg|وێنۆک|چەپ|بەڵگەی دووەم/ وێنەی دەستنووسی گەشـتنامەکەی تەهای کوڕی یەحیا کوردی.]] | |||
کارەساتەکانی پەلامارەکەی نادرشا لە سەرچاوە سریانییەکانیش ڕەنگی داوەتەوە، "قەشەیەکی شاری کەرکووک کە خۆی هاوسەردەمی ڕووداوەکان بووە، بۆمان دەگێڕێتەوە کە سوپاکەی نادرشا فەسادی و وێڕانکارییەکی گەورەیان لە ناوچەکە نایەوە، لە ئەنجامدا ژمارەیەکی زۆریشی لە پیاوانی ناوچەکە کوشت بە تایبەتی جولەکەکانی شاری کەرکووک کە دوای بەدیلگرتنیان کوژراون. قەشەی ناوبراو ئاماژە بەوەش دەکات کە خەڵکی کەرکووک خۆڕاگرییان نواندووە و بە توندی بەرپەرچی هێرشەکانی نادریان داوەتەوە." | کارەساتەکانی پەلامارەکەی نادرشا لە سەرچاوە سریانییەکانیش ڕەنگی داوەتەوە، "قەشەیەکی شاری کەرکووک کە خۆی هاوسەردەمی ڕووداوەکان بووە، بۆمان دەگێڕێتەوە کە سوپاکەی نادرشا فەسادی و وێڕانکارییەکی گەورەیان لە ناوچەکە نایەوە، لە ئەنجامدا ژمارەیەکی زۆریشی لە پیاوانی ناوچەکە کوشت بە تایبەتی جولەکەکانی شاری کەرکووک کە دوای بەدیلگرتنیان کوژراون. قەشەی ناوبراو ئاماژە بەوەش دەکات کە خەڵکی کەرکووک خۆڕاگرییان نواندووە و بە توندی بەرپەرچی هێرشەکانی نادریان داوەتەوە." | ||
دەنگوباسی پەلامارەکانی نادرشا بۆ سەر شاری کەرکووک و دەڤەرەکە لە گەشتنامەی ئەورووپییەکانیشدا هاتووە، کە هاوکاتی ڕووداوەکان یان دواتر سەردانیی شاری کەرکووک و دەڤەرەکەیان کردووە. لێرەدا دوو نموونە دەخەینە ڕوو: | دەنگوباسی پەلامارەکانی نادرشا بۆ سەر شاری کەرکووک و دەڤەرەکە لە گەشتنامەی ئەورووپییەکانیشدا هاتووە، کە هاوکاتی ڕووداوەکان یان دواتر سەردانیی شاری کەرکووک و دەڤەرەکەیان کردووە. لێرەدا دوو نموونە دەخەینە ڕوو: | ||
| ھێڵی ١٤٩: | ھێڵی ١٥٣: | ||
هەروەها سەبارەت بە کەرکووک دەڵێت: پاشای کەرکووک کە لە شەڕی ئێران ئاگادار کرایەوە، فەرمانی کرد شارەکە، کە وەکوو قەڵا بوو، پڕ بکەن لە خۆراک و پێداویستی و هەروەها دیوارە ڕووخاوەکەیشی هەڵچنننەوە و چاکی بکەنەوە. داوای هاوکاریی و یارمەتی لە خەڵکی کرد.٩ | هەروەها سەبارەت بە کەرکووک دەڵێت: پاشای کەرکووک کە لە شەڕی ئێران ئاگادار کرایەوە، فەرمانی کرد شارەکە، کە وەکوو قەڵا بوو، پڕ بکەن لە خۆراک و پێداویستی و هەروەها دیوارە ڕووخاوەکەیشی هەڵچنننەوە و چاکی بکەنەوە. داوای هاوکاریی و یارمەتی لە خەڵکی کرد.٩ | ||
[[پەڕگە:2023-01-26 000243.jpg|وێنۆک|چەپ|تابلۆیەکی کۆنی تەواونەکراوی نادرشا.]] | |||
| ھێڵی ١٧٣: | ھێڵی ١٧٨: | ||
ئەم نیگارە لە کتێبێکی دەستنووسدا هاتووە بە ناوی (تاریخ جهانگشای نادری) لە نووسینی: میرزا محەمەدی مەهدی ئەسترئابادی کوڕی نەسیر، کە نووسەری نادر بووە. ئەم نووسەرە ڕووداوەکانی سەردەمی سەرکردایەتی و پاشایەتیی نادری لەم کتێبەدا نووسیوەتەوە. قەبارەی ئەم کتێبە ٢٢*٣٥ س بە خەتی خۆشنووسی نەستەعلیق و بە پێنووسێکی قەبارە مامناوەند. دوو لاپەڕەی سەرەتا ئاوزێڕ کراوە لەگەڵ سەرلەوحی گوڵ و بنجکی خەتایی. دەستنووسەکە لە کۆتایی ساڵی (١١٧١ کۆچی مانگی / ١٧٥٨ زایینی) نووسراوەتەوە. ئێستا لە کتێبخانەی (روزبە)ی زنجان پارێزراوە. دەستنووسەکە چواردە نیگاری تێدایە کە یەکێکیان تابلۆی جەنگی کەرکووکە. تابلۆکان دیمەنەکانی جەنگەکان و دانیشتنەکانی نادر شا نمایش دەکەن. لەم نیگارانەدا جگە لە خودی نادر، سێ کەسی دیکە ناسراونەتەوە. یەکەم: کوڕەکەی نادر، دووەم: نەسڕوڵا میرزا، سێیەم: نووسەری کتێبەکە. لەبەر وردەکاری نیگارەکان، باوەڕ وایە کە نیگارکێشەکە دیمەنەکانی بینیوە، واتە هاوشانی شا و سوپا لە گەڕاندا بووە. هەوەها باوەڕ وایە کە لەسەر داوای نووسەرەکە، خۆشنووسەکە و نیگارکێشەکە دیاری کرابن و ڕاسپێردرا بن بۆ نووسینەوەی کتێبەکە بە خەتی نەستەعلیق و کێشانی نیگارەکان. هەروەها باوەڕ وایە ڕەنگە نیگارکێشەکە (محەمەد عەلی بەیگ) ناسراو بە (نەقاشباش) نیگارکێشی دەرباری نادر، یان (عەلی کوڕی محەمەد زەمان) یان (عەلی ئەشرەف) بێت. ١٢ | ئەم نیگارە لە کتێبێکی دەستنووسدا هاتووە بە ناوی (تاریخ جهانگشای نادری) لە نووسینی: میرزا محەمەدی مەهدی ئەسترئابادی کوڕی نەسیر، کە نووسەری نادر بووە. ئەم نووسەرە ڕووداوەکانی سەردەمی سەرکردایەتی و پاشایەتیی نادری لەم کتێبەدا نووسیوەتەوە. قەبارەی ئەم کتێبە ٢٢*٣٥ س بە خەتی خۆشنووسی نەستەعلیق و بە پێنووسێکی قەبارە مامناوەند. دوو لاپەڕەی سەرەتا ئاوزێڕ کراوە لەگەڵ سەرلەوحی گوڵ و بنجکی خەتایی. دەستنووسەکە لە کۆتایی ساڵی (١١٧١ کۆچی مانگی / ١٧٥٨ زایینی) نووسراوەتەوە. ئێستا لە کتێبخانەی (روزبە)ی زنجان پارێزراوە. دەستنووسەکە چواردە نیگاری تێدایە کە یەکێکیان تابلۆی جەنگی کەرکووکە. تابلۆکان دیمەنەکانی جەنگەکان و دانیشتنەکانی نادر شا نمایش دەکەن. لەم نیگارانەدا جگە لە خودی نادر، سێ کەسی دیکە ناسراونەتەوە. یەکەم: کوڕەکەی نادر، دووەم: نەسڕوڵا میرزا، سێیەم: نووسەری کتێبەکە. لەبەر وردەکاری نیگارەکان، باوەڕ وایە کە نیگارکێشەکە دیمەنەکانی بینیوە، واتە هاوشانی شا و سوپا لە گەڕاندا بووە. هەوەها باوەڕ وایە کە لەسەر داوای نووسەرەکە، خۆشنووسەکە و نیگارکێشەکە دیاری کرابن و ڕاسپێردرا بن بۆ نووسینەوەی کتێبەکە بە خەتی نەستەعلیق و کێشانی نیگارەکان. هەروەها باوەڕ وایە ڕەنگە نیگارکێشەکە (محەمەد عەلی بەیگ) ناسراو بە (نەقاشباش) نیگارکێشی دەرباری نادر، یان (عەلی کوڕی محەمەد زەمان) یان (عەلی ئەشرەف) بێت. ١٢ | ||
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ | |||
سەرچاوەکان/ | سەرچاوەکان/ | ||