شێخ ئەنوەرو کتێبخانەی شانۆو یادگاری یەکانی مناڵیم

نووسینی: تەها عومەر

شێخ ئەنوەر و کتێبخانەی شانۆ و یادگاری یەکانی مناڵیم

لەساڵی( 1969)ەوە واتە ڕێک چل وهەشت ساڵ لەمەوبەرتاکوسەرەتاکانی دووهەزاریش کەبەجادەی کاوەی شارەحەیاتەکەی سلێمانیدائەهاتیتەخوارکتێبحانەی سلێمانی کاک عومەری ڕەحمەتیشت جێ ئەهێشت پێش ئەوەی بگەیتە ئەسحابەسپی بەدەستەڕاستالەسەرگۆشەی دەرگای سێیه می بازاڕی عەسری کتێبخانیەکی خنجیلانەهەبووبەناوی (کتێبخانەی شانۆ)کەخاوەنەکەی پیاوێکی ڕۆح سووکی خوێن شیرینی قسەخۆش بوو(شێخ ئەنوەر)یان پێ‌ئەوت.

ئەم پیاوە خوویەکی زۆرسەیری هەبووکە بەلای منەوە زۆر خۆش بوو،ئەگەر دەستت بدایەتە کتێبێک لە کتێبخانەکەی یەکسەر بەڕوویەکی خۆشەوە دەستی ئەکرد بەوەسفکردنی کتێبەکە بۆت کەباسی چی ئەکابەپێچەوانەی هەندێ لەکتێب فرۆشەکانی ئێستاوەکەدەست ئەدەیتە کتێبێک یەکسەربەڕوویەکی گرژەوە پێت ئەڵێ ئەگەرمشتەری نیت داینێرەوە هەندێکیان نایلۆنیان گرتۆتە کتێبەکانیان وکەپسیان کردووە بۆئەوەی کەس نەیانکاتەوە بەداخەوە.. من زۆرجار کە ئەم پیاوە باسی کتێبەکەی بۆ ئەکردم یەکسەر لە خۆشیا ئەمکڕی لەم کتێبخانەیەوە ئاشنایەتیم لەگەڵ کتێب پەیداکردو بووم بە عاشقێکی سەیری کتێب وخوێندنەوە، ئیترئولفەتم بەم کتێبخانەیەوە گرت وهەمو هاتنە دەرەوەیەک و هاتنە بازاڕێک ئەبوایە سەرێک لە کتێبحانەکەی شێخ ئەنوەری ڕەحمەتی بدەم خۆ ئەگەر پارەشم پێ نەبوایە هەرپێم خۆش بوو سەیرێک بکەم هەر جارێ کتێبێکم بکڕیایە ئەتوت هەموو دنیا هی منە بۆ یەکەمجار یەکەم کتێبم لەم کتێخانەیە کڕی بەناوی (ئەفسانەی کاوەی ئاسنگەرو ئەژدەهاک لەشانامەی فیردەوسیدا)

کە نووسینی(سابر گردعازەبانی) بوو دواتر کتێبی شیعریی (ئەوشەوانەی خەوم نایێ)ی شاعیر (نەژاد عەزیز سورمێ) و چوارینەکانی بابا تاهیری عوریان و دیوانی وەلی دێوانەی شاعیری خوالێخۆشبوو (ڕازی)وچەندین وچەندین کتێبی تر.

زۆرکتێب هەبووتەنها لای ئەم هەبوو کتێبەکانی (محمد امین عەسری)کەلەچاپخانەی تەرەقی لە کەرکووک چاپ ئەکران لای ئەم دەست ئەکەوت.

شێخ ئەنوەر جگە لە پیشەی کتێب فرۆشی وجگە لەوەش کە خۆی شاعیرێکی دیارو لێهاتووبوو هاوکاری نووسەرو شاعیرانیشی ئەکرد وئەرکی چاپ کردنی کتێبەکانیانی ئەخستە سەر خۆی.

وەکو کتێبی هەمیشە بەهاری حەمەعەلی مەدهۆش و ببن بەتیشکی شاعیر و نوسەری شەهید دڵشاد مەریوانی و کتێبی کەلیلەو دیمنە لەساڵانی 1977_1978 و زۆرکتێبی تریش..بەڵێ جاران کەسانی وا ڕۆشنبیرمان هەبوو،پیاوی وەکو عەلی بۆسکانیمان هەبوو کەخزمەتی شارەکەی ئەکردو نەخۆشخانە و قوتابخانەی دروست ئەکرد وپێدا ویستیەکانیانی بۆدابین ئەکرد و هاوکاری نووسر وشاعیر و ڕۆشنبیرانی ئەکرد پەیکەرێکی بۆ کاوەی ئاسنگەر دروست کرد شەش هەزاری سویسری تێ چوو بەڵام بەداخەوە ڕژێمی بەعس شکاندی و لایبردچونکە ڕەمزێک بوو بۆ تێکۆشان و خۆپیشاندان بۆ چاپ کردنی دیوانی گۆران ساڵی 1980کە ئەوکات مامۆستا محەمەدی مەلا کەریم پێوەی خەریک بوو دووهەزار دیناری بەخشی ئەم پیاوە (مەبەستم عەلی بۆسکانی )یە یەکێک بوو لە سیما جوانەکانی سلێمانی بەڵام بەداخەوە پاداشتەکەی تیرۆرکردن بوو بەڵێ لەدوای ڕاپەڕینەوە دەسەڵات دارانی کوردستان بەڕۆژی نیوەڕۆ و لەناو جەرگەی شاردا و بەبەرچاوی خەڵکەوە دایانە بەڕێژنەی گوللە و خەڵتانی خوێنیان کرد ببوورن زۆر لە مەوزوع لامدا باگەڕێمەوە سەرباسەکەی خۆم.

بەڵێ ئەوکاتە کتێب و کتێبخانە کەم بوون بەڵام خوێنەر زۆربوون بە پێچەوانەی ئێستاوە سەر جادەکانیش پڕ پڕن لە کتێب کەچی کەس نایانخوێنێتەوە زۆرجار بەوەسڵ بڕین ئنجا نوسخەیە کی کتێبێکت دەست ئەکەوت خۆم کاتی خۆی دیوانی گۆران و قانع و شاهۆم واکڕی بیرمە تەمەنم تەنها دوانزە ساڵ بوو چووم بۆکتێبخانەی پەیام کەخاوەنەکەی مامۆستا ئەنوەر‌ برزوو بوو تەمەن درێژبێ ئێستاش ماوەو یەکێکە لە پیاوەجوانەکانی سلێمانی و لە تەنیشت باخی گشتی کۆشکێکی بچوکی کتێب فرۆشتنی هەیە بەداخەوە ئەوکاتە ڕژێمی بەعس کتێبخانەکەی داگیرکرد و خۆیشی دووچاری زیندان وئەشکەنجە بووە وە بەهۆی فرۆشتنی ئەوکتێبانەی کەلای حیزیی بەعس قاچاخ و یاساغ بوون.

کە چوومە دوکانەکەی کەئەکەوتە کۆتایی شەقامی مەولەوی یەوە دەستم دایە کتێبی ناڵەی جودایی یەکەی مامۆستاهێمن هەرسەیرم ئەکردودڵم نەئەهات داینێمەوەوپارەکەشم تەواوی نەئەکردناچاردامنایەوە مامۆستائەنوەرلێی پرسیم بزانم چەندت پێ یه کەپارەکەی بژاردوتی قەیناکابیبەو(75فلسیشی دامەوە وتی ئەوەش بۆخۆت خەرج کە، ئای لەوخۆشی یە لەوکاتەداخۆم بەبەختەوەرترین کەس ئەزانی حەزم ئەکرد باوەش بکەم بەمامۆستا ئەنوەرداوتێرئەملاولای ماچ کەم بەڵام مناڵێکی شەرمن بووم ولەڕووم نەهات ئەوە بکەم بێمەوەسەرباسی شێخ ئەنوەری ڕەحمەتی ئەم پیاوە بێ لەوشتانە شاعیرێکی دیاروکەم وێنەش بوو تەنانەت کاتی خۆی شاعیرانی گەورەی وەکوپیرەمێردوگۆران وعه لی کەمال باپیرئاغا دانیان بەشاعیرێتی وتوانای ئەوداناوەوعەلی باپیرئاغای شاعیر لەکتێبی (گوڵدەستەی شوعەرای هاوعەسرم) کەساڵی 1969 چاپی کردووە باسی شاعیرێتی شێخ ئەنوەری کردووەو نموونەی شیعری ئەوی لەکتێبە کەیدانووسیوە، هەندێ جارخۆی ئاوازی بۆشیعری خۆی داناوە لەساڵی حەفتاکانا شیعری کیژی مەیفرۆش کەخۆی ئاوازی بۆداناوەداویەبە هونەرمەندمیدیاحسێن تابیکات بەگۆرانی ئەویش کردوێتی، یان شیعرەکانی (جووتێ پێڵاو)و(شاکاری گەردوون) کەدووشاکاری جوانی ئەون هونەرمەندی دەنگ بەسۆزخوالێ خۆش بووحەمەجەزا بەمەقام وتوونی کەبەڕاستی شێخ ئەنوەر هەرئەم دووشیعرەی بەسە تابەتوانایی شیعری بسەلمێت..

شێخ ئەنوەر لە ساڵی 1933 لەگەڕەکی سابوونکەران لە سلێمانی لە دایک بووە و ساڵی 2006 کۆچی دوایی کرد و کتێب و کتێبخانەکەیشی لەگەڵ خۆیدا کۆتایی پێ هێنا.. ئێستاش دوای ئەو ساڵانە کە ئەگەمە بەردەمی کتێبخانەکەی ئەو کەمێ ئەوەستم وتەماشایەکی جێگای کتێبخانەکە ئەکەم و خەیاڵ ئەمباتەوە بۆ ئەوکاتانەی کە تەماشای کتێبەکانم ئەکرد و شێخ ئەنوەری ڕەحمەتی باسی یەکێک لە و کتێبانەی بۆ ئەکردم بەڵام مەخابن هەرزوو غەفڵەت و خەیاڵەکەبەرم ئەداو ئەگەڕێمەوە بۆ ئێستا، ئێستایەک کەهەموو سیما جوانەکانی شار شێواوە و هیچی وەکو خۆی نەماوە و سەر تاپا بوون بەگەراج وباڵەخانەو ئەپارتمانی بەرز بەرزو هەموو جوانیەکانی شاریان داپۆشی، من واهەست ئەکەم لە ژێر هەر باڵەخانە و ئوتێل و ئەپارتمانێکا گۆڕێکی بەکۆمەڵ هەیە ، گۆڕی کۆمەڵێک لەپیاوە جوانەکانی شارکە ئێستا لە گۆڕستانی گردی سەیوان و مامە یارە دا ساڵەهای ساڵە ڕاکشاون و لەو بەرزایی یەوە سەرنجی سیمای پڕ لە ماتەمی شار ئەدەن، لە ژێر هەرقاتێکی ئەوبینا بەرزانەدا ڕۆحێکی تەنیا دڵێکی شکاو و خەمبار و سیمایەکی شێواوی شارزیندەبەچاڵ کراون، لە ژێر ئەو کۆشکانەدا گشت ڕەوشت و داب و نەریتە جوانەکانی ڕابردوو هاوڕێ یەتی و سۆزو خۆشەویستی جاران، پەیوەندیە کۆمەڵایەتیە پتەوەکان، هەستی جوانی بینینمان بۆنیشتمان وبۆهەمووجوانیەکان تێکڕا زیندەبە چاڵ کران و بە کۆمەڵ نێژران،لە وڵاتانی خواپێداو بەدروست کردنی هەموو ئەوبینا و شوێنە بازرگانیانە پێشکەوتنیان بۆ وڵاتەکانیان هێناوە،بەڵام لەدەڤەری ئێمە هەمووجوانیە کانی نیشتمانیان کوشت، شێرادحەسەن وتەنی بازرگانان وپیاوەگەورەکانی ئێمە بەدروست کردنی ئەوباڵەخانەوبیناوئەپارتمانانە هەمووباڵەخانەکانی ناوناخی ئێمەیان ڕووخان،شوێنێکی دێرینیان نەهێشتەوه تاگوڵێکی تیابڕوێنین وهەناسەیەکی پاکی تیاهەڵمژین لەگەڵ کۆنکرێتکردنی هەمووئەوشوێنانەدا ناخ ودڵی خەڵکەکەشیان کۆنکرێت کرد،ئەی ئەوە نیە ئەلف وبێ کەی باڵداریشیان لەمەنهەجی خوێندندالابردوئەوقوتابخانەیە شیان ڕووخان کەبەناوی ئەوپیاوەمەزنەوەبوو..

لەکۆتاییدائەڵێم چەپکەگوڵی خۆشەویستی بۆسەرمەزاری پاکت،هەزارسڵاوودروودوڕەحمەت لە ڕۆحت لەگیانی پاکت ئەی یادگاریە جوانەکەی هەمووتەمەنی ڕابردووم ویەکێک لەسیماجوانەکانی ئەم شارە شێخ ئەنوەری نەمر

تەهاعومەر 23|3|2017

تێبینی:1_باڵدار مەبەستم لە ئیبراهیم ئەمین باڵداری دانەری یەکەمین ئەلفوبێ ی کوردی یە

2_°بۆنووسینی ئەم بابەتە بۆوەرگرتنی هەندێ زانیاری لەسەر شێخ ئەنوەرسوودم لەدیوانەکەی وەرگرتووە(هەناسەی خەم) کەلەکۆکردنەوەو ساخکردنەوەی مامۆستای چیرۆک نووس وهاوڕێ ی دێرینی شێخ ئەنوەر (فوئادمحەممەدئەمین سەڕاج)ە کە ئەمیش یەکێکە لەپیاوەجوان ودێرینەکانی ئەم شارە لەگەڵ هیوای تەمەن درێژیدابۆی .